Mnisi, Włosi i Czesi, czyli męskoosobowa alternacja [ch]:[ś].
Gdy przeglądałam tabelki z formami męskoosobowymi w popularnych podręcznikach, to dziwiło mnie, że wszędzie są mnisi. Kto na poziomie B1 będzie używał tego słowa? Okazuje się, że oprócz mnichów tylko dwa inne rzeczowniki mają alternację [ch]:[ś]: Czesi i Włosi. Jeśli znajdziecie jeszcze inne sensowne rzeczowniki na poziomie B1, to dajcie mi znać.
Myślę więc, że ucząc form męskoosobowych, lepiej pokazywać uczniom formy Czesi i Włosi (a mnichów można pokazać na wyższym poziomie), zwłaszcza że tu fajnie widać różnicę między formą niemęskoosobową (ciekawe Włochy, ciekawe Czechy) i męskoosobową (ciekawi Włosi, ciekawi Czesi).
Czesi i Włosi to także dowód na to, że jednosylabowe nazwy narodowości nie zawsze mają końcówkę -owie.
A więc:
Czech – Czesi
Włoch – Włosi
mnich – mnisi
Żeby panom nie był smutno (chociaż pamiętajcie, że w powyższych grupach mogą być kobiety), dodajmy panie:
Czeszka – Czeszki
Włoszka – Włoszki
mniszka – mniszki
A do tego nazwy krajów: Czechy i Włochy.
I już można ciekawie i miło porozmawiać o tym, kto był w tych krajach: w Czechach, we Włoszech – przy okazji mamy jeden z trzech wyjątków w miejscowniku – niech uczniowie poszukają dwóch pozostałych z końcówką -ech, kto zna osoby z tego kraju, kto zna język czeski i włoski itp.
Mnichów znalazłam w książce „Oddech. Naukowe poszukiwania utraconej sztuki” autorstwa Jamesa Nestora. Książkę polecam osobom na poziomie C1.